Περιμένοντας τις εξετάσεις

Του Νίκου Τσούλια

Μπορεί οι περισσότεροι Έλληνες να περιμένουμε ως σημαντικότερο γεγονός αυτής της περιόδου τις εκλογές, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο μέρος του μαθητόκοσμου που η σκέψη του και η αγωνία του περιτριγυρίζουν γύρω από το θέμα των εξετάσεων και πιο ειδικά για τις εξετάσεις που συνδέονται με το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Αν και τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται – για λόγους συγκεκριμένους και αντικειμενικούς – μια αποδραματοποίηση του κλίματος του θεσμού αυτού, τα ενδιαφέρον παραμένει ζωηρό για χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες και τις οικογένειές τους. Έχει νόημα, ως εκ τούτου, να ασχοληθεί η ιστοσελίδα μας με το όλο ζήτημα. Αλλά ποιες μπορεί να είναι οι βασικές ορίζουσες της όλης στάσης των μαθητών / μαθητριών μας στο θέμα αυτών των εξετάσεων;

Βασική παράμετρος είναι η αποφασιστικότητα και η αυτοπεποίθηση που πρέπει να επιδειχθεί. Η πίστη στον εαυτό μας και στις δυνατότητές του είναι βασικό στοιχείο σε κάθε στιγμή της ζωής μας και πολύ περισσότερο στις κρίσιμες στιγμές. Στόχος είναι η μέγιστη απόδοση των μαθησιακών μας ικανοτήτων· να μη συμβεί, δηλαδή, η εκ των υστέρων διαπίστωση του τύπου «αυτό το ήξερα, έπρεπε να το γράψω». Εδώ χρειάζεται μια απλή προσέγγιση: η ψυχραιμία και η καλή διάθεση είναι οι καλύτεροι οδηγοί για να μην έχουμε απόκλιση από τις υπαρκτές δυνατότητές μας.

Και θα ισχυριστώ κάτι που το τονίζω κατ’ επανάληψη στους μαθητές / στις μαθήτριές μου. Η περίοδος αυτών των εξετάσεων μπορεί να συνοδεύεται από ένα υπέρμετρο άγχος, αλλά κατά βάση είναι μια όμορφη περίοδος της ζωής μας. Και είναι όμορφη περίοδος γιατί συνδέεται με έναν σταθμό που θα ανοίξει (ή ανοίγει) μεγαλύτερους ορίζοντες για την επαγγελματική και κοινωνική εξέλιξή μας, γιατί είναι ένθερμη επιλογή μας και όχι καταναγκασμός. Συμμετέχουμε στις εξετάσεις αυτές, γιατί μας απελευθερώνουν δυνατότητες της σκέψης μας και συνολικότερα του εαυτού μας, γιατί μάς εισάγουν σε μια νέα φάση πιο αυξημένων ευθυνών, μεγαλύτερης δημιουργικότητας αλλά και περισσότερης προσωπικής ελευθερίας.

Βέβαια το άγχος είναι άγχος. Άλλωστε ως έναν βαθμό το άγχος έχει προωθητική δύναμη και συνδέεται με τον κόσμο των ευαισθησιών μας και με την αίσθηση της αυξημένης ευθύνης. Αλλά από ένα σημείο και μετά το άγχος γίνεται καταστροφικό όχι μόνο για την απόδοσή μας στην εν λόγω δοκιμασία αλλά και για την ψυχική μας υγεία. Αρκετοί / -ές δε υποψήφιοι / -ες προβάλλουν προκαταβολικά το φάντασμα της αποτυχίας, το οποίο βιώνεται ως εφιάλτης και ως υπονομευτής της προσπάθειάς μας. Είναι απόλυτο λάθος. Και θεωρώ ότι μπορούμε να ελέγχουμε τον ψυχικό μας κόσμο και να του δίνουμε θετικό πρόσημο, ως απόρροια μιας αισιόδοξης στάσης για τη ζωή μας, μιας στάσης που θα είναι συστατικό στοιχείο του εαυτού μας. Όταν λέμε στην παιδαγωγική επιστήμη ότι πρέπει να μάθουμε στους μαθητές / στις μαθήτριες να αγωνίζονται, αυτό ακριβώς σημαίνει ότι οφείλουμε να τους καλλιεργήσουμε την αγωνιστική στάση ζωής. Και αν αυτό δεν το επιτυγχάνουμε σε μια οριακή και καθοριστική φάση της ζωής των, τότε ποιο μπορεί να είναι το περιεχόμενο του παιδαγωγικού μας ρόλου;

Εξίσου σημαντική πλευρά είναι η θέλησή μας να σπουδάσουμε για συγκεκριμένους λόγους (προσωπική ολοκλήρωση, αυταξία της μόρφωσης, επαγγελματική εξέλιξη, αυξημένες

φιλοδοξίες, κοινωνική καταξίωση κλπ) και η αποφασιστικότητά μας να συνεχίσουμε τις σπουδές, ακόμα και στο μεταπτυχιακό τους σκέλος. Θα πει κάποιος: είναι δυνατόν να μάς απασχολεί αυτό το θέμα από τώρα; Βεβαίως, για δύο λόγους. α) Δεν έχει κανένα νόημα να δοκιμάζονται και να «ταλαιπωρούνται» όλοι όσοι πρόκειται να εγκαταλείψουν μελλοντικά τις σπουδές τους. Πρόκειται για ένα μεγάλο ποσοστό νέων, που κάνει μια αδιέξοδη πορεία, ενώ μπορεί να επιλέξει άλλους στόχους. β) Η προβολή του μελλοντικού μας σχεδιασμού και του σχήματος του ονείρου στη σημερινή δύσκολη φάση των εξετάσεων δίνει φτερά στην όλη προσπάθειά μας και τονώνει ιδιαίτερα την ψυχολογική μας διάθεση. Εδώ είναι απαραίτητο φυσικά να τονιστεί ότι η στοχοθεσία μας θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις δυνατότητές μας και πάντως να μην είναι πλήρως αναντίστοιχη με την μαθησιακή εικόνα μας.

Είναι αναγκαίο επίσης να τονιστεί ότι στην σκέψη των υποψηφίων δεν πρέπει να βαραίνουν οι προσδοκίες των γονέων και του περίγυρού μας, γιατί συχνά λειτουργούν ως στοιχείο αποδόμησης της προσπάθειάς τους. Στο μυαλό μας μία σκέψη πρέπει να κυριαρχεί: θέλω να σπουδάσω, για να βελτιώσω τη ζωή μου και οι εξετάσεις αυτές είναι ένας σημαντικός θεσμός που θα μου ανοίξει αυτή την προοπτική. Και απ’ αυτή την πλευρά είναι ευπρόσδεκες και καλοδεχούμενες.